حسن مرتضوی
مترجم آثار مارکس و بسیاری از مهمترین متفکران چپ در زبان فارسی است. با چیزی بیش از پنجاه اثر در کارنامهاش، که دامنهی تنوع آنها از فلسفه و اقتصاد آغاز میشود و به ادبیات و جامعهشناسی و تاریخ و علوم سیاسی نیز میرسد. بهتنهایی نقشی غیرقابل انکار در گسترش اندیشههای فلسفی و اجتماعی بهویژه ترویج اندیشههای چپ در ایران داشته. کافی است نویسندگانی را که به فارسی درآورده مرور کنیم: مارکس، هگل، لنین، لوکاچ، گرامشی، لوکزامبورگ، پری اندرسون، هابسبام و... . او مترجمی است که ترجمههایش از آثار مارکس و دیگر اندیشمندان چپ، همواره به گسترش این اندیشهها در میان طبقات مختلف جامعه کمک کرده و با بازخورد خوانندگان پیگیر روبرو شده است. از جمله باید به مهمترین ترجمهاش از اثر تاریخی مارکس «سرمایه» اشاره کرد که به گواه بسیاری برجستهترین اثر نوشته شده در حوزهی نقد اقتصاد سیاسی است. ترجمهی او از این کتاب، به دلیل دقت و وفاداریاش و نیز ارائهی توضیحات و تفسیرهای روشنگرانه، مورد استقبال گستردهی جامعه دانشگاهی و علاقهمندان به فلسفه و اقتصاد قرار گرفته است. علاوه بر این، او آثاری مانند «گروندریسه» و «دستنوشتههای اقتصادی و فلسفی» را نیز به فارسی ترجمه کرده که هر کدام به عنوان منابعی کلیدی در مطالعهی مارکسیسم شناخته میشوند.
او مترجمی است که در ترجمههایش تنها به انتقال متن اکتفا نمیکند؛ بلکه حتیالامکان با ارائهی مقدمهها، پانوشتها، تطبیقها و تفسیرهای دقیق، به یاری خواننده میآید تا درک روشنتری از مفاهیم پیچیدهی آثار مارکس و دیگران پیدا کند. این رویکرد تحلیلی و انتقادی، ترجمههای او را از سطح رایج فراتر برده و به آنها ارزشی افزوده بخشیده است؛ چنانکه در شکلگیری گفتمان انتقادی در ایران موثر واقع شده است. آثار او نه تنها در میان دانشجویان و اساتید دانشگاه، بلکه در میان فعالان اجتماعی و سیاسی نیز مورد توجه قرار گرفته است. او بیش از یک دهه است که نشر چرخ، ناشر علوم انسانی در خانوادهی فرهنگی چشمه را هدایت میکند.