
مبارزات زنان برای کسب حقوق و امتیازات برابر با مردان در ایران نیز بیشک بهمانند همهی دیگر جوامع، از ابتدای بنیاد گرفتن نظامهای پدرسالار در جریان بوده است. تاریخ مکتوب و شفاهی ما، گواه لحظاتی است که زنان بهتنهایی یا به همت تلاش جمعی خویش، کوشیدهاند انقیاد مردسالارانه را گام به گام، ولو اندک و مقطعی به عقب برانند. با اینهمه با پا گرفتن جنبشهای دموکراتیک، اصلاحگرا و مشروطهخواه در دروان قاجار است که این مبارزات از خانهها و عرصهی خصوصی، به خیابان و حوزهی عمومی کشیده میشوند. مبارزه برضد استبداد و برای استقرار حاکمیت قانون، فرصتی فراهم میکند که صداهای دیگری که پیش از این پنهان یا انکار میشدند، به گوش همگان برسند. بدین جهت است که عمدهی ادبیات پژوهشی و تاریخنگارانه در باب جنبش زنان در ایران، مبدأ خود را دورهی قاجار، جنبشهای اعتراضی مذهبی و سیاسی آن عصر و انقلاب و مشروطه، قرار میدهند. با توجه به محدودیت منابع موجود در این زمینه و متأخر بودن پژوهش در باب تاریخ مبارزات اجتماعی زنان در ایران، سعی شده مهمترین کتابهای پیشگام در این حوزه معرفی شوند که هم دورهی تاریخی طولانیتری را مد نظر قرار دادهاند و هم به لحاظ نظری دربردارندهی نوآوریهاییاند که دیدی تازه هم برای خوانندگان و هم برای پژوهشگران آتی فراهم کردهاند.