دیوشناسی ایرانی
دیوشناسی به مطالعه، شناخت و دستهبندی شر فراطبیعی و موجودات مرتبط با آن اطلاق میشود. هر سنخ از مجموعه عقایدی که به هستی مجزا از جهان مادی باور دارد، و شر را نیز در آن حاضر میبیند، حائز دیوشناسی خاص خود است. چه ادیان چه باورهای خرافی غیرنظاممندتر، در متون و اعتقادات شفاهی خود، یا در بین سطور این نگاشتهها و سیستم اعتقادی یا به صورتی منسجم و اختصاصی، به شرح و وصف چیستی و چگونگی ماهیت و کردوکار شر بنا به دریافت خود میپردازند. توجیه وجود شر در این جهان، یا تئودیسه، در دیوشناسی چنین است که نامرادیها و خطرهای عالم برای بشر و آسیبهایی را که به او میرسد، به موجوداتی غیرمادی منسوب میکند. وجه جذاب دیوشناسی در این است که قرنهای مادی در فرهنگ عامه نیز حضور داشته و گفتهها و حکایتها و تجربیات مردمان عادی نیز به غنا و گسترهی آن افزوده است. نکتهای که شاید از مهمترین وجوه تمایزش از فرشتهشناسی باشد که عمدتاً دانشی تخصصی در بین اهالی علوم دینی و فلسفی بوده است. در ایران نیز چه در دوران باستان و چه در دوران اسلامی، دیوشناسیهای مختص هر کدام از این نظامهای عقیدتی در سرتاسر متون اصلی و حاشیهای، نوشتههای مذهبی و ادبیات، یافت میشود.