آغاز فصل نو

پس از اتفاقات تعلیق نشرچشمه و فشارهای مقطعی بر آن، دهه‌ی نود را می‌توان به‌نوعی سرآغاز دوران جدید نشرچشمه برشمرد. دوره‌ای که با بازتعریف هویت این برند فرهنگی و گسترش آن از چندین سو همراه می‌شود. ایده‌ی «خانواده فرهنگی چشمه» از دل همین رویکرد بیرون می‌آید. در این بازطراحی، نشرچشمه در مقام نشر مادر بر حوزه‌ی ادبیات متمرکز می‌شود و نشرهای تازه‌نفسی چون چرخ، گیلگمش و کتاب چ در حوزه‌های علوم انسانی، هنر و کتاب کودک پا به این خانواده می‌گذارند. اگر تا پیش از این، کتاب‌های این سه حوزه‌ زیر سایه‌ی ادبیات رفته و در نظر برخی نادیده می‌ماندند، حالا فرصتی بود تا ارتباط بی‌واسطه‌ای با خوانندگان خود بسازند. اما از سوی دیگر، از میانه‌های این دهه، همزمان با انتشار مجله‌ی چشمه‌خوان، رادیو گوشه نیز به عنوان ناشر صوتی خانواده‌ی فرهنگی چشمه به راه می‌افتد تا در مقام یکی از پیشروترین ناشران صوتی برای دوستداران این گونه‌ی کتاب، اثر شنیداری تولید کند. آثاری که تاکنون شمار آن‌ها از 400 عنوان کتاب نیز گذشته است. در همین دهه، فعالیت‌های خانواده فرهنگی در حوزه‌ی کتاب‌فروشی و پخش نیز به موازات نشر گسترش می‌یابد. کتاب‌فروشی‌های تازه‌‌ی خانواده چشمه در مناطق مختلف تهران افتتاح می‌شوند و این مجموعه با شعبه‌هایش به شهرهای دیگر نیز راه پیدا می‌کند...
گسترش طبقه‌بندی و تقسیم ساختاری-موضوعی آثارش نشرچشمه را نیز در همین راستا باید خواند. دسته‌بندی‌ای که می‌کوشد پیشاپیش مسیرهای ارائه‌ی کتاب را کوتاه کند و با دقتی بیشتر به معرفی تولیداتش بپردازد. در این راستا آشنایی با طبقه‌بندی کتاب‌های چشمه بی‌تردید می‌تواند در انتخاب آثار و سیر مطالعاتی خوانندگان موثر باشد.
نشرچشمه، ناشر ادبیات خانواده‌ی فرهنگی چشمه، مشخصاً در چهار حوزه‌ی ادبیات داستانی، ادبیات غیرداستانی، شعر و پاساژها (درباره‌ی ادبیات) فعالیت می‌کند. ادبیات داستانی نشرچشمه به دو شاخه‌ی فارسی و غیرفارسی تقسیم‌بندی می‌شود. شاخه‌ی ادبیات داستانی فارسی را علاوه بر مجموعه‌های جهان تازه‌‌ی داستان (مجموعه‌ داستان فارسی) و هزاردستان (نولای فارسی) قفسه‌های آبی (قصه‌گو، جریان‌محور)، قرمز (ساختارگرا، جریان‌گریز، ضدژانر) و بنفش (ژانری) تشکیل می‌دهند. در بخش داستان غیرفارسی نیز مجموعه‌ی برج بابل (نولای غیرفارسی)، جهان کلاسیک (آثار قبل از 1945)، جهان نو (بعد از 1945) و همه‌ی داستان‌ها (مجموعه‌آثار یک نویسنده) قرار گرفته‌اند.
اما بخش ادبیات غیرداستانی نشرچشمه به چهار محور تقسیم می‌شود: تأملات (زندگی‌نامه، خاطرات)، تخیلات (داستان‌های تاریخی، داستان‌های مستند، داستان‌های زندگی‌نامه‌ای)، تتبعات (جستار، نامه‌نگاری، مواجهات) و مشاهدات (روایت‌های تاریخی، روایت‌های مستند، رویدادنامه). همچنین پاساژها (درباره‌ی ادبیات) که در سه شاخه‌ی تحلیل ادبی (نقد ادبی، روش‌شناسی ادبی، مکاتبات ادبی)، تفسیر ادبی (تفسیر متون ادبی، گزارش ادبی) و تدوین (آموزش ادبیات، کتاب‌های مرجع ادبیات، تاریخ ادبیات) طبقه‌بندی شده است.
شعر نیز در نشرچشمه به دو شاخه‌ی شعر فارسی (جهان تازه‌ی شعر) و شعر غیرفارسی (شعر جهان) تقسیم می‌شود. و علاوه بر این باید به پروژه‌هایی اشاره کرد که گاه‌گاه تحت عناوین مشخصی به انتشار در می‌آید.

حالا چهل سال می‌گذرد از آن رویای نخستین. از روزی که چشمه‌ای پیدا شد و از آن به‌جای آب، کتاب جوشید. یک کتاب‌فروشی نقلی 32 متری در کریمخان که بسیاری از کنار گوشه‌ی ایران به آن چشم امید بستند. نشرچشمه در همه‌ی فراز و فرود این سال‌ها کوشید تا پیش از هرچیز به لذت خواندن ادبیات وفادار بماند. ادبیات؛ چرا که هنوز اطمینان دارد جامعه‌ی بدون ادبیات، جامعه‌ای محکوم به توحش و اسارت است. ادبیات؛ چون ما را توانا می‌کند تا تخیل کنیم همه‌چیز می‌تواند بهتر از این باشد که هست. پس مثل تمام این چهل سال، همچنان همان حرف همیشه: بگذارید کتاب‌ها ما را بخوانند...